Dochód gwarantowany, znany również jako bezwarunkowy dochód podstawowy (BDP), jest koncepcją polegającą na zapewnieniu każdemu obywatelowi regularnych, bezwarunkowych wypłat pieniężnych, które mają zaspokoić podstawowe potrzeby. Badania i eksperymenty na temat dochodu gwarantowanego są prowadzone na całym świecie, a ich wyniki dostarczają interesujących informacji na temat wpływu tego systemu na społeczeństwo, gospodarkę i indywidualne jednostki.
Badania i eksperymenty
- Finlandia (2017-2018):
- Opis: Finlandia przeprowadziła dwuletni eksperyment, w którym 2000 losowo wybranych bezrobotnych osób otrzymywało miesięczny dochód podstawowy w wysokości 560 euro.
- Wyniki: Badania wykazały, że osoby otrzymujące dochód gwarantowany miały lepsze zdrowie psychiczne i większe poczucie dobrobytu. Nie zauważono jednak znaczącego wpływu na poziom zatrudnienia w porównaniu do grupy kontrolnej.
- Ontario, Kanada (2017-2019):
- Opis: Rząd Ontario rozpoczął pilotażowy program dochodu podstawowego obejmujący około 4000 osób, które otrzymywały roczny dochód w wysokości do 16 989 CAD dla pojedynczej osoby i 24 027 CAD dla par.
- Wyniki: Choć program został zakończony przedwcześnie, wstępne wyniki sugerowały poprawę jakości życia, zdrowia psychicznego oraz większą stabilność finansową uczestników.
- Stany Zjednoczone – Stockton, Kalifornia (2019-2020):
- Opis: Program SEED (Stockton Economic Empowerment Demonstration) zapewnił 125 mieszkańcom miasta miesięczne wypłaty w wysokości 500 USD przez 24 miesiące.
- Wyniki: Uczestnicy zgłaszali poprawę zdrowia psychicznego, wzrost stabilności finansowej i większe zaangażowanie w pracę (zarówno płatną, jak i wolontariat).
Kluczowe wnioski z badań
- Zdrowie Psychiczne i Dobrostan:
- Większość badań wskazuje na pozytywny wpływ dochodu gwarantowanego na zdrowie psychiczne i ogólne poczucie dobrostanu uczestników. Eliminacja stresu finansowego przyczynia się do poprawy jakości życia.
- Zatrudnienie:
- Wpływ dochodu gwarantowanego na zatrudnienie jest zróżnicowany. W niektórych badaniach nie zaobserwowano znaczących zmian, podczas gdy inne wskazują na wzrost zaangażowania w pracę niezarobkową oraz edukację.
- Stabilność finansowa:
- Dochód gwarantowany poprawia stabilność finansową uczestników, umożliwiając lepsze zarządzanie codziennymi wydatkami oraz oszczędzanie na przyszłość.
- Społeczność i Rrelacje społeczne:
- Programy dochodu gwarantowanego mogą wzmacniać więzi społeczne, zwiększając zaangażowanie w lokalne społeczności i aktywności wolontariackie.
Wyzwania i krytyka
- Koszty: Finansowanie programu na szeroką skalę jest jednym z głównych wyzwań. Konieczne jest znalezienie źródeł finansowania, które nie obciążyłyby nadmiernie gospodarki.
- Potencjalne efekty uboczne: Krytycy obawiają się, że dochód gwarantowany może zniechęcać do pracy, choć większość badań nie potwierdza tych obaw.
- Różnice kulturowe: Skuteczność programów może różnić się w zależności od kontekstu kulturowego i gospodarki danego kraju.
Podsumowanie
Badania na temat dochodu gwarantowanego pokazują, że może on przynieść liczne korzyści, szczególnie w zakresie zdrowia psychicznego i stabilności finansowej. Jednak jego wdrożenie na szeroką skalę wymaga dokładnego rozważenia kosztów oraz potencjalnych wyzwań. Wiele zależy od kontekstu lokalnego i sposobu implementacji programu.
Okiem eksperta
Jennifer Burns, profesor historii na Uniwersytecie Stanforda oraz pracownik naukowy w Instytucie Hoovera, przedstawia perspektywę na potencjalne korzyści i wyzwania związane z wprowadzeniem bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP). Burns zauważa, że BDP mógłby stanowić istotne zabezpieczenie dla pracowników i rodzin, zwłaszcza w obliczu niepewności ekonomicznych i kryzysów, takich jak pandemia COVID-19. Podkreśla, że mimo znaczącej debaty filozoficznej i politycznej na temat BDP, jego rzeczywiste wdrożenie napotyka na przeszkody polityczne. Niemniej jednak, pandemia wywołała nową falę zainteresowania wypłatami pieniężnymi jako efektywną i elastyczną formą wsparcia, co może utorować drogę do poważniejszego rozważenia BDP w przyszłości (Stanford University).
